Bác sĩ Chu là ai? – Hành trình từ một học sinh nghèo trở thành một người thầy thuốc quân y

Có lẽ, trong cuộc đời, mỗi cái tên đều mang theo một câu chuyện. Với mình, cái tên “Bác sĩ Chu” – hay “Doctor Chu” – không chỉ là một thương hiệu cá nhân, mà còn là hành trình dài từ một cậu bé nghèo quê Bắc Giang đến ngày hôm nay, khi khoác trên vai trách nhiệm của một Trưởng khoa tại Bệnh viện Quân y 110, Bắc Ninh.

Câu chuyện này, mình kể lại không phải để kể về thành tích, mà để chia sẻ về những con đường quanh co đã đưa mình đến với y học, và về tình yêu thương dành cho bệnh nhân – nhất là những người nghèo khó theo đúng tinh thần phụng sự chúng sanh của một Phật tử tại gia.

Cái tên và những mặc cảm tuổi thơ

Tên khai sinh của mình vốn là Chu Đức Điển. Nhưng vì một sự nhầm lẫn học bạ, cái tên ấy đổi thành Chu Văn Điển. Ngày còn nhỏ, bạn bè hay trêu chọc bằng những tiếng cười vô tư: “Nghĩa trang Văn Điển”, “Pin Văn Điển”. Đã có lúc, mình muốn đổi tên để thoát khỏi cảm giác xấu hổ.

Nhưng càng lớn, mình càng hiểu rằng: giá trị không nằm ở tên gọi, mà ở những gì mình sống và cống hiến. Một ngày nào đó, nếu mình đủ nỗ lực, cái tên “Chu Văn Điển” sẽ mang một ý nghĩa khác – tích cực, tử tế và đáng được nhớ đến.

Và khi tra ý nghĩa tên mình trên trang Từ điển tên thì ý nghĩa lại tạo bất ngờ lớn với mình, trang ấy viết như sau, mình xin trích nguyên văn: 

“Ý nghĩa tên Văn Điển

Ý nghĩa tên Văn Điển thể hiện sự thông minh, hiểu biết sâu rộng, có khí chất thanh nhã, tao nhã, luôn học hỏi và trau dồi kiến thức. Người sở hữu cái tên Văn Điển thường có tính cách hướng nội, trầm tính, thích đọc sách và suy ngẫm. Họ trung thực, thẳng thắn, ghét sự gian dối và bất công. Tuy nhiên, họ cũng có thể trở nên cứng đầu, bảo thủ nếu không được chỉ bảo đúng đắn.

Ý nghĩa đệm Văn tên Điển

Tên đệm Văn

Văn là một trong những tên đệm phổ biến nhất cho bé trai ở Việt Nam. Nó có nguồn gốc từ tiếng Hán và có nghĩa là “văn chương”, “tài năng” hoặc “trí tuệ”. Đệm Văn mang ý nghĩa mong muốn con trở thành một người có học thức, tài năng, có khả năng lãnh đạo và thành công trong cuộc sống.

Tên chính Điển

Tên Điển mang ý nghĩa là người thông minh, nhanh nhẹn, có trí tuệ vượt trội. Những người sở hữu cái tên này thường có khả năng học hỏi nhanh, tiếp thu kiến thức dễ dàng. Họ là những người thích tìm tòi, khám phá và luôn khao khát được học hỏi thêm. Ngoài ra, tên Điển còn thể hiện sự chính trực, ngay thẳng và có trách nhiệm. Họ thường được mọi người tin tưởng và giao phó những trọng trách quan trọng.”.

Có lẽ cũng bởi thế, khi bệnh nhân, học trò gọi mình bằng những cái tên trìu mến như Bác sĩ Chu, Doctor Chu, hay thậm chí “bác sĩ của người nghèo”, mình trân trọng từng lời gọi, như một sự bù đắp cho những mặc cảm ngày xưa.

Tuổi thơ nghèo – động lực để học tập

Mình sinh ra trong một gia đình nghèo có bốn anh em trai. Cha mẹ là những nông dân quanh năm vất vả, nhưng vẫn cố gắng cho chúng tôi được học hành.

Tuổi thơ của mình gắn với ánh đèn dầu, những lần đi mượn gạo hàng xóm, và cả ánh mắt âu lo của cha mẹ khi phải xoay sở tiền học phí. Mình học chủ yếu bằng tự giác. Nhiều năm chỉ biết cắm cúi đọc sách, bởi trong đầu luôn vang lên câu nói: “Học để thoát khỏi ruộng đồng vất vả.”

Những nỗ lực ấy dần có kết quả: giải Nhì Sinh học, giải Ba Hóa học cấp tỉnh. Nhưng niềm vui lớn nhất không phải là giải thưởng, mà là khi thấy cha mẹ nở nụ cười, bớt đi một chút gánh nặng trong lòng.

Ngã rẽ cuộc đời – chọn Học viện Quân y

Năm cuối cấp ba, mình đỗ cả Đại học Kiến trúc Hà Nội và Học viện Quân y. Một bên là ước mơ xây công trình, một bên là con đường cứu người. Quyết định không hề dễ dàng.

Cuối cùng, mình chọn Học viện Quân y. Phần vì thương cha mẹ – anh cả đã học đại học, bố mẹ quá vất vả – phần vì trong tim mình luôn day dứt trước hình ảnh những người nghèo đau ốm mà không có điều kiện chữa trị.

Ở môi trường quân đội, mình được chu cấp, giảm gánh nặng kinh tế cho gia đình, và hơn hết là có cơ hội trở thành bác sĩ.

Quyết định ấy thay đổi hướng rẽ cuộc đời mình,

• Nếu chọn Đại học Kiến trúc Hà Nội, tương lai mình sẽ là 1 kỹ sư ngành xây dựng, hoạt động dân sự.
• Chọn Học viện Quân y, trước hết, mình là một người lính, tốt nghiệp thì trở thành 1 bác sĩ quân y, 1 sĩ quan trong Quân đội nhân dân Việt Nam.

Những năm tháng ở Học viện Quân y

Hai năm đầu, mình từng mải chơi, giao du với các anh khóa trên và được “truyền kinh nghiệm” – đôi khi là những kinh nghiệm thất bại.

Mình đã bị tiêm nhiễm tư tưởng của 1 người anh khóa trên rằng: “Anh em mình có thi bác sĩ nội trú cũng không đỗ”. Đây là tư tưởng sai lầm và mình đáng tiếc là mình đã tin theo nên không hoàn thiện các tiêu chí để thi bác sĩ nội trú.

Không thi nội trú đồng nghĩa với việc ra trường không thể về Bệnh viện lớn trong Quân đội công tác nên tư tưởng học tập của mình những năm đầu khá chán nản nên kết quả ở mức trung bình – khá.

Nhưng rồi, khi hiểu rằng không thể sống hời hợt, đằng nào cũng phải học, phải tốt nghiệp thì đạt bằng Khá sẽ tốt hơn, ra trường mới được quân hàm Trung úy còn tốt nghiệp bằng trung bình thì quân hàm là Thiếu úy (sẽ chậm hơn các bạn tốt nghiệp bằng Khá 3 năm).

Chính suy nghĩ ấy, mình đã thay đổi tư tưởng học tập từ năm thứ 3 tại Học viện Quân y.

Mình bắt đầu xác định rõ mục tiêu học tập, chăm chỉ học tập hơn.

Một trong những sự kiện ảnh hưởng tới góc nhìn của mình về học tập là năm 2010 – kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – anh trai cả mình bị Viêm gan B cấp tính, phải nằm điều trị ở Bệnh viện Bạch Mai.

Lúc ấy, mình là học viên năm thứ 4 tại Học viện Quân y – bắt đầu học y khoa năm thứ 3 (do năm đầu là huấn luyện quân sự tại Trường Sĩ quan Lục quân 1) nhưng mình không có kiến thức gì về Viêm gan B và ra thăm anh cũng chẳng giúp được gì nhiều về mặt chuyên môn y học.

Trong khi đó, “bác sĩ” phụ trách buồng trông rất trẻ, hàng ngày anh ấy đến:

• Đo mạch, huyết áp, nhiệt độ và ghi chép lại triệu chứng của từng bệnh nhân.
• Khám bệnh và ra chỉ định, kê đơn cho bệnh nhân.
• Trực tiếp tiêm, truyền, điều trị cho bệnh nhân.

Khi mình hỏi, “bác sĩ” ấy chính là sinh viên năm thứ 4 của Đại học Y Hà Nội, được các Thày trong Khoa tin tưởng giao việc phụ giúp bác sĩ chính của Khoa.

Mình thực sự cần suy ngẫm lại việc học tập của mình tại Học viện Quân y – chỉ học nhiều lý thuyết mà khâu thực hành chưa được như vậy.

Về trường, mình bắt đầu chăm chỉ học hơn.

Tối đến, mình hay đi cùng 1 bạn chăm học của Tiểu đội sang Bệnh viện Quân y 103 để học thêm – dù không trong kíp trực.

Đến năm thứ 4 – 5, mình thích chuyên ngành Hồi sức cấp cứu, mình hay sang học và làm tại Khoa hồi sức cấp cứu, Bệnh viện Quân y 103. Mình làm các việc của công tác điều dưỡng như tiêm, truyền, đặt sonde, biết cách cài đặt máy thở, phụ các bác sĩ chính để cấp cứu bệnh nhân.

Những năm thứ 5 – 6, mình bứt phá, đứng trong nhóm học viên khá cứng của lớp. Khi thi tốt nghiệp (cực kỳ khó), mình chăm chỉ ôn luyện và có bí quyết ghi nhớ riêng theo cuốn sách của Eran Katz nên mình có thể ghi nhớ từng câu / ý của những môn nghe rất lủng củng như:

• Triết học
• Tổ chức chỉ huy quân y
• Lý thuyết chuyên ngành thi 6 môn, mỗi môn 1 câu và viết trên giấy kiểm tra riêng, chỉ cần không thuộc 1 câu là trượt tốt nghiệp (tiêu chí này thực sự cực kỳ áp lực)
• Thực hành chuyên ngành: Thi hỏi đáp với các Thày sau khi bốc bàn thi, gồm thi thao tác khám bệnh và trả lời câu hỏi kiểu hỏi xoáy đáp xoay với các Thày xung quanh ca bệnh mình bốc phải.

Kết quả thi tốt nghiệp: Triết học = 8,33 điểm, Tổ chức chỉ huy quân y = 7,5 điểm, Lý thuyết chuyên ngành (rất khó) = 8,08 (TOP 5 của Khóa), Thực hành lâm sàng chuyên ngành y khoa = 7,75 điểm.

Tổng kết toàn Khóa, mình đã nâng kết quả học tập cuối năm thứ 2 chỉ đạt trung bình 6,83 lên 7,15 (tính trung bình 7 năm học theo từng môn nên rất khó vượt ngưỡng 7,0), tốt nghiệp bằng Khá và đạt quân hàm Trung úy.

Ngày ra trường tháng 8 năm 2013, mình được phân công về Bệnh viện Quân y 110, Cục Hậu cần, Quân khu 1 công tác. Mình hiểu: đây mới chỉ là khởi đầu của một hành trình gian nan.

Bước chân đầu tiên trong nghề

Về công tác tại Bệnh viện Quân y 110, mình bắt đầu không phải bằng việc học tập từ những ca mổ, không được đeo ống nghe khám tim mạch hay cầm búa phản xạ khám thần kinh – mà mình được Giám đốc Bệnh viện phân công về Khoa chẩn đoán hình ảnh, chức năng và phục hồi chức năng.

Khoa có 3 bộ phận hoạt động gần như độc lập về mặt chuyên môn:

• Chẩn đoán hình ảnh
• Chẩn đoán chức năng (thăm dò chức năng)
• Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng

Mình được Khoa giao cho học và làm 2 mảng: chẩn đoán chức năng và phục hồi chức năng.

Chuyên ngành mình mong muốn lúc ra trường là Hồi sức cấp cứu hoặc Nội thần kinh nhưng khi nhận phân công về Khoa này thì mình cũng xác định ngay là ổn định tư tưởng để cố gắng học hỏi ngay, không có nguyện vọng sang chuyên ngành khác nữa.

Mình bắt đầu học từ kỹ thuật viên về những kỹ thuật như ghi điện tim, đo điện não, lưu huyết não, đo mật độ xương toàn thân, làm các kỹ thuật vật lý trị liệu và phục hồi chức năng.

Ngoài giờ, kiến thức tự học đầu tiên là mình học về cách đọc điện tâm đồ (điện tim hay ECG) vì đây là kiến thức khó nhằn nhất và quan trọng nhất khi mình trực cấp cứu tại Khoa.

Ngoài ra, mình cũng tích cực sang học và tự học siêu âm chẩn đoán và các kỹ thuật khác.

Dưới sự hướng dẫn tận tình của Đại tá. TTUT. Nguyễn Thế Dũng – Chủ nhiệm Khoa (Trưởng Khoa), mình đọc được điện tâm đồ, điện não, lưu huyết não và kết quả đo mật độ xương ở cấp độ cơ bản.

Khi sinh viên y khoa, cũng như các chuyên ngành khác, mới ra trường gặp được người quản lý / lãnh đạo tâm huyết và nhân văn – là một sự thuận lợi lớn và may mắn mình gặp Người Thày đầu tiên khi mới ra trường như vậy.

Thày giản dị, gần gũi, chân thành và rất trách nhiệm trong công việc. Ngoài công việc, Thày nói chuyện nhân sinh đời sống rất hay, phải nói là người có kiến thức xã hội uyên bác, giải quyết công việc thấu tình đạt lý.

Thời đại học Thày học cùng lớp và là Lớp trưởng với GS.TS. Mai Hồng Bàng (nguyên Giám Đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108) và GS.TS. Đỗ Quyết (nguyên Giám Đốc Học viện Quân y)…

Giai đoạn này, mình trực 3 – 4 buổi/tuần và trực điện tim cấp cứu như 1 kỹ thuật viên – vừa làm kỹ thuật vừa đọc kết quả. Xong việc của mình thì lại sang xem bác sĩ siêu âm làm để học hỏi về siêu âm chẩn đoán.

Về Khoa được khoảng 3 tháng thì Bệnh viện cử mình đi học chuyên khoa định hướng tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 với 2 chuyên ngành:

• Phục hồi chức năng
• Chẩn đoán chức năng

12 tháng miệt mài như một kỹ thuật viên và học cách đọc kết quả, cách khám và chữa bệnh đã dạy mình bài học giá trị: chỉ khi làm thành thạo những việc nhỏ nhất, ta mới có thể gánh vác việc lớn hơn.

Mình học hỏi thêm cả về chẩn đoán hình ảnh và cách tiếp xúc với bệnh nhân.

Mỗi ca bệnh đều để lại một bài học – không chỉ về chuyên môn, mà còn về sự đồng cảm, sự lắng nghe, thấu hiểu tâm lý và ứng xử hài hòa với bệnh nhân, khiến họ vơi đi nỗi đau, nỗi lo toan khi đi khám chữa bệnh.

Học tập chuyên môn liên tục và không ngừng nghĩ cách triển khai kỹ thuật mới tại khoa

Mình theo học chuyên khoa định hướng ngành chẩn đoán chức năng và phục hồi chức năng, rồi chuyên khoa cấp I ngành vật lý trị liệu – phục hồi chức năng tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (2016–2018).

Với mình, bằng cấp không phải đích đến, mà quan trọng nhất là chân tài thực học để phục vụ bệnh nhân tốt hơn.

Thực tế có người bằng cấp cao nhưng chưa chắc chẩn đoán và điều trị chính xác và hiệu quả. Trong ngành y, thực hành lâm sàng là quan trọng nhất.

Không quan trọng bằng cấp của bạn là thạc sĩ, tiến sĩ, bác sĩ chuyên khoa 2 hay chứng nhận, chứng chỉ nhiều;

Mà quan trọng hơn là:

• Bạn chẩn đoán và điều trị từng ca bệnh chính xác và hiệu quả đến mức nào?
• Bạn phục vụ được bao nhiêu người khỏi bệnh?
• Bạn phục vụ với tâm như thế nào – tâm từ bi hay lợi dụng vị trí bác sĩ hiểu biết kiến thức y khoa để trục lợi từ bệnh nhân?
• Bạn tổ chức Khoa, phòng, Bệnh viện như thế nào để phục vụ được tốt nhất và nhiều nhất?

Là một Phật tử tại gia, tôi đề cao TÂM TỪ BI và TRÍ TUỆ trong thực hành lâm sàng y khoa. 

Tinh thần ấy cụ thể hóa trong 10 Lời thề y đạo Phật giáo mà tôi tự đề ra và tự rèn bản thân trong quá trình phục vụ bệnh nhân.

Sau khi tốt nghiệp bác sĩ chuyên khoa cấp 1, bác sĩ tiếp tục học các kỹ thuật mới và cập nhật kiến thức liên tục trong 2 chuyên ngành mình trực tiếp làm.

Cập nhật kiến thức chương trình phục hồi chức năng thần kinh sau đột quỵ của Tổ chức đột quỵ Thế giới.

• Cập nhật kiến thức chương trình khám bệnh nghề nghiệp liên quan tới thính lực, bụi phổi do Bệnh viện Quân y 103 tổ chức.

• Cập nhật kiến thức Phục hồi chức năng khớp gối và khớp vai tại Bệnh viện Quân y 103.

  

  

  

  

  

  

  

  Thực tế Doctor Chu đã ứng dụng triển khai phát triển kỹ thuật tại Bệnh viện Quân y 110 

• 2015: Triển khai kỹ thuật chức năng hô hấp tại Bệnh viện Quân y 110.

• 2016: Đề xuất Bệnh viện trang bị máy vật lý trị liệu và phục hồi chức năng hiện đại hàng đầu khu vực Đông Bắc của các hãng BTL, ITO, Enraf.

• 2018: Sau khi học xong bác sĩ chuyên khoa cấp 1, Doctor Chu triển khai phòng tập vận động cho bệnh nhân đột quỵ não, tổn thương khớp, dây chằng… Số lượng bệnh nhân điều trị đạt 80–120/ngày.

• 2021–2022: Trong giai đoạn COVID-19, bác sĩ được cử đi đơn vị công tác tại Lữ đoàn Công binh 575. Giai đoạn này, cả Lữ đoàn hơn 1000 cán bộ, nhân viên nhưng chỉ một mình là bác sĩ, còn lại là anh em y sĩ, y tá bảo đảm quân y trên nhiều hướng (6 tỉnh). Bác sĩ vừa tổ chức chống dịch, vừa học cách quản lý, lãnh đạo đơn vị và ngành quân y khi được công tác ở đơn vị chính quy với kỷ luật nghiêm ngặt.

Giai đoạn ở Lữ đoàn công binh 575, Bác sĩ được đánh giá xuất sắc về thành tích chống dịch và được nhận Giấy khen cho cá nhân Bệnh xá trưởng và đơn vị Bệnh xá.

Sau khi hoàn thành công tác chống dịch cho đơn vị Lữ đoàn 575, Bác sĩ được cấp trên điều động trở lại Bệnh viện Quân y 110 công tác vào tháng 11/2022. Trở lại Khoa công tác, điều đầu tiên bác sĩ trăn trở là phát triển chuyên môn Khoa và phát triển sáng kiến cải tiến kỹ thuật. 

Năm 2023, sáng kiến Ròng rọc tập vận động khớp vai của bác sĩ đã đạt Giải nhất cấp Cục Hậu cần, Quân khu 1.

 

 

 

• 2023–2025: Được tổ chức tín nhiệm giao nhiệm vụ lãnh đạo, từ Phó Trưởng khoa (7/2023) đến Trưởng khoa (02/2025) Chẩn đoán hình ảnh, chức năng và phục hồi chức năng, Bệnh viện Quân y 110.

Mỗi thành quả, với mình, không phải là thành tích để khoe khoang danh tiếng mà là một hành trình hoàn thiện bản thân.

Bản thân phát triển nâng cấp tư duy – kỹ năng và mức độ cống hiến cho tập thể Khoa, Bệnh viện và cuối cùng là phụng sự sức khỏe nhân dân như lẽ sống cốt lõi của cuộc đời mình.

Người bệnh gọi mình là “bác sĩ của người nghèo”

Điều khiến mình xúc động nhất, không phải là chức vụ, mà là cách bệnh nhân gọi tên: “Bác sĩ của người nghèo” khi khám chữa bệnh miễn phí và hay biếu thuốc chữa bệnh cho người già ở quê.

Mình hiểu, bệnh tật không chỉ hành hạ thể xác, mà còn là gánh nặng kinh tế.

Thế nên, một bác sĩ tốt là bác sĩ thấm nhuần tâm từ bi trong phục vụ bệnh nhân – từ suy nghĩ, lời nói và cử chỉ cần gần gũi, chân thành, trung thực, hiểu thấu nỗi đau cũng như hoàn cảnh kinh tế gia đình của người bệnh để tư vấn trung thực, thiết thực và phù hợp nhất với từng bệnh nhân.

Tuyệt đối không được dùng vị thế bác sĩ của mình để tư vấn trầm trọng hơn khiến bệnh nhân hoảng sợ để trục lợi – một việc làm không có y đức như vậy thì không thể chấp nhận được và chắc chắn sự nghiệp y khoa của những vị bác sĩ như thế sẽ không bền vững.

Thấu hiểu nỗi đau của người bệnh và nhu cầu tư vấn thông tin về quy trình khám chữa bệnh tại Bệnh viện, nhu cầu thông tin y khoa trung thực nên bác sĩ mới dành thời gian ngoài giờ để viết blog, làm video và podcast (file âm thanh mp3) để tư vấn miễn phí cho bà con.

Trên mạng xã hội, mình chia sẻ kiến thức y học qua Facebook, YouTube, TikTok với tên Doctor Chu . Bác sĩ của người nghèo.

Điều duy nhất mình mong, là bất kỳ ai – dù ở đâu, hoàn cảnh nào – cũng tìm thấy một chút niềm tin, một chút hy vọng và khả năng chữa lành tâm lý khi đọc blog của bác sĩ Chu.

Doctor Chu hôm nay – và ngày mai

Mười hai năm trôi qua kể từ ngày tốt nghiệp, mình vẫn giữ một niềm tin giản dị: chức vụ, bằng cấp – không phải đích đến của bác sĩ mà năng lực thực sự về chuyên môn y hoa mới là đích đến để phụng sự bệnh nhân ngày một tốt hơn.

Mình không biết con đường phía trước còn dài bao nhiêu, nhưng chắc chắn mình sẽ tiếp tục đi, bằng cả trái tim. Bởi hơn tất cả, mình tin nghề y là con đường gieo mầm nhân ái, là con đường phụng sự chúng sanh theo tinh thần Bồ tát đạo, Phật đạo mà Đức Phật Thích Ca Mâu Ni và các vị Bồ tát đã và đang làm.

Đọc tiếp: Doctor Chu và hành trình phụng sự bệnh nhân

📞 Hotline: 0968 850 088
👉 Hãy đặt lịch hẹn với Bác sĩ Chu để được đồng hành trong hành trình hồi phục sức khỏe.

✨ Doctor Chu – bác sĩ của người nghèo, chuyên gia phục hồi chức năng được hàng ngàn bệnh nhân tin tưởng tại Bắc Ninh và Bắc Giang.

Tác giả Blog: Doctor Chu
Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh, chức năng và phục hồi chức năng,
Bệnh viện Quân y 110.

Địa chỉ: Số 7, đường Trần Lựu, phường Vũ Ninh, tỉnh Bắc Ninh.

Theo dõi các kênh mạng xã hội của Doctor Chu:

Youtube: Doctor Chu . Bác sĩ của người nghèo

FB: Doctor Chu . Tư vấn phòng bệnh và chữa bệnh

Tiktok: Doctor Chu . Bác sĩ của người nghèo