🩺 BLOCK NHĨ THẤT ĐỘ II – HƯỚNG DẪN CHẨN ĐOÁN VÀ XỬ TRÍ
Tác giả: Doctor Chu – Bác sĩ chuyên khoa Chẩn đoán chức năng, chuyên sâu về Điện tâm đồ
🔹 1. Đại cương
Block nhĩ thất (AV block) là rối loạn dẫn truyền điện thế từ tâm nhĩ xuống tâm thất.
Ở block nhĩ thất độ II, một số xung động từ nút nhĩ thất không được dẫn truyền xuống thất, khiến một số sóng P không kèm theo phức bộ QRS.
Tình trạng này có thể tạm thời hoặc tiến triển nặng dần, là dấu hiệu cảnh báo sớm của block độ III (hoàn toàn) – một cấp cứu tim mạch tiềm ẩn.
🔹 2. Cơ chế bệnh sinh
Nguyên nhân thường gặp:
-
Bệnh lý tim mạch thực thể: Nhồi máu cơ tim (đặc biệt vùng dưới hoặc thành trước).
-
Thoái hóa hệ thống dẫn truyền (bệnh Lenègre hoặc Lev).
-
Thuốc: Digitalis, chẹn beta, chẹn kênh calci (verapamil, diltiazem), amiodarone.
-
Nguyên nhân chức năng: Tăng trương lực phế vị, rối loạn điện giải (đặc biệt K⁺, Mg²⁺).
-
Hậu phẫu tim, viêm cơ tim, bệnh lý hệ thống (sarcoidosis, amyloidosis).
🔹 3. Lâm sàng
Triệu chứng phụ thuộc vào mức độ block và tần số thất:
-
Có thể không triệu chứng ở block thoáng qua.
-
Choáng váng, mệt mỏi, đánh trống ngực, đặc biệt khi tần số thất giảm.
-
Ngất hoặc cơn Adams–Stokes nếu ngắt quãng dẫn truyền kéo dài.
-
Nhịp tim chậm, không đều khi nghe tim hoặc bắt mạch.
Khám thực thể:
-
Mạch không đều, có thể mất một nhịp.
-
Nghe tim: Tiếng T1 thay đổi cường độ, có thể nghe tiếng “rơi nhịp”.
🔹 4. Chẩn đoán trên điện tâm đồ (ECG)
Block nhĩ thất độ II được xác định khi:
Một số sóng P không dẫn truyền xuống thất (không có QRS theo sau), trong khi các sóng P khác vẫn dẫn được.
Có hai thể chính:
🧩 4.1. Mobitz I (Wenckebach)
-
Kéo dài dần khoảng PR cho đến khi một sóng P không có QRS theo sau.
-
Sau đó, chu kỳ lặp lại.
-
QRS thường hẹp, tổn thương thường tại nút nhĩ thất.
-
Thường lành tính, hay gặp ở vận động viên hoặc người trẻ khỏe mạnh.
🧩 4.2. Mobitz II
-
PR ổn định nhưng đột ngột có sóng P không dẫn truyền (mất QRS).
-
QRS thường giãn rộng → gợi ý tổn thương dưới nút (His hoặc nhánh bó).
-
Nguy hiểm hơn, dễ tiến triển thành block hoàn toàn.
-
Cần theo dõi và can thiệp sớm.
🧩 4.3. Block AV độ II mức độ cao (High-grade AV Block)
-
Chỉ 1 trong 3 hoặc 4 sóng P dẫn xuống được (tỉ lệ 3:1, 4:1).
-
Nhịp thất rất chậm (30–40 lần/phút).
-
Đây là dạng nặng, tiền đề của block độ III.
-
Thường chỉ định đặt máy tạo nhịp khẩn cấp.
Bài viết liên quan: Block nhĩ thất độ II (bản tiếng Anh)
🔹 5. Hướng xử trí và điều trị
🏥 5.1. Nguyên tắc chung
-
Đánh giá mức độ triệu chứng và tần số thất.
-
Tìm và loại bỏ nguyên nhân có thể hồi phục (thuốc, điện giải, thiếu máu cục bộ).
-
Theo dõi sát ECG liên tục.
💊 5.2. Điều trị cụ thể
👉 Block nhĩ thất độ II Mobitz I
-
Nếu không triệu chứng: Theo dõi, không cần điều trị đặc hiệu.
-
Nếu có triệu chứng (ngất, mệt):
-
Atropine 0,5 mg tiêm tĩnh mạch, nhắc lại mỗi 3–5 phút (tối đa 3 mg).
-
Nếu không đáp ứng → truyền dopamine hoặc epinephrine liều thấp.
-
Cân nhắc máy tạo nhịp tạm thời nếu nhịp chậm kéo dài.
-
👉 Block nhĩ thất độ II Mobitz II hoặc High-grade AV Block
-
Nguy cơ cao tiến triển thành block hoàn toàn.
-
Cần đặt máy tạo nhịp tạm thời ngay, đặc biệt nếu:
-
Nhịp thất < 40 lần/phút.
-
Có triệu chứng ngất, tụt huyết áp, rối loạn tri giác.
-
-
Sau đó đặt máy tạo nhịp vĩnh viễn nếu không hồi phục sau 7–10 ngày.
⚡ 5.3. Điều trị nguyên nhân
-
Ngưng các thuốc làm chậm dẫn truyền (digitalis, chẹn beta, chẹn calci).
-
Điều chỉnh điện giải.
-
Điều trị bệnh nền: viêm cơ tim, nhồi máu cơ tim, rối loạn nội tiết, nhiễm độc.
🔹 6. Theo dõi lâu dài
-
Khám định kỳ với bác sĩ tim mạch.
-
Theo dõi máy tạo nhịp (nếu có).
-
Điện tâm đồ định kỳ hoặc Holter 24h để kiểm soát nhịp tim.
-
Tránh dùng thuốc ảnh hưởng dẫn truyền mà không có chỉ định.
🔹 7. Tóm tắt ngắn gọn
| Thể block | Vị trí tổn thương | QRS | Tiên lượng | Hướng xử trí |
|---|---|---|---|---|
| Mobitz I | Nút nhĩ thất | Hẹp | Tốt | Theo dõi, atropine nếu có triệu chứng |
| Mobitz II | Dưới nút (His hoặc nhánh bó) | Rộng | Xấu | Đặt máy tạo nhịp tạm thời/vĩnh viễn |
| High-grade | Dưới nút, lan rộng | Rộng | Rất xấu | Cấp cứu, máy tạo nhịp bắt buộc |
🔹 8. Kết luận
Block nhĩ thất độ II là dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng trong hệ thống dẫn truyền tim.
Phát hiện sớm và xử trí kịp thời giúp ngăn ngừa tiến triển sang block hoàn toàn và giảm nguy cơ tử vong đột ngột.
Nếu bạn mới học về điện tâm đồ, hãy bắt đầu từ đây: Điện tâm đồ là gì ?
Hãy luôn ghi nhớ:
“Một điện tâm đồ được đọc đúng và kịp thời, có thể cứu một sinh mạng.” – Doctor Chu
🌐 Thông tin & Liên hệ học chuyên sâu: Khóa học Thực hành điện tâm đồ từ cơ bản đến nâng cao
📍 Website: doctorchuspa.com
📺 YouTube: Doctor Chu – Bác sĩ của người nghèo
📱 TikTok: Doctor Chu – Bác sĩ của người nghèo
