Block Nhĩ Thất Độ I và Độ II trên Điện Tâm Đồ: Kiến Thức Cơ Bản
Block nhĩ thất (AV block) là một rối loạn dẫn truyền xung điện từ tâm nhĩ xuống tâm thất, gây ra những thay đổi đặc trưng trên điện tâm đồ (ECG).
Trong lĩnh vực điện tâm đồ, việc nhận diện và phân biệt các mức độ block nhĩ thất là vô cùng quan trọng để chẩn đoán và quản lý bệnh nhân kịp thời. Bài viết này sẽ đi sâu vào block nhĩ thất độ I và độ II, hai thể thường gặp trong thực hành lâm sàng.
Block Nhĩ Thất Độ I: Dấu Hiệu Kéo Dài
Block nhĩ thất độ I là dạng nhẹ nhất của block nhĩ thất, thường không gây triệu chứng lâm sàng rõ rệt. Tuy nhiên, việc nhận diện nó trên ECG lại cực kỳ quan trọng.
Đặc điểm trên ECG:
- Khoảng PR kéo dài đồng nhất: Đây là dấu hiệu đặc trưng nhất của block nhĩ thất độ I. Khoảng PR (thời gian từ khởi đầu sóng P đến khởi đầu phức bộ QRS) liên tục kéo dài trên 0.20 giây (ở người lớn), vượt quá giới hạn bình thường.
- Mỗi sóng P luôn theo sau bởi một phức bộ QRS: Mặc dù dẫn truyền bị chậm lại, nhưng tất cả các xung động từ tâm nhĩ vẫn được dẫn truyền xuống tâm thất. Nhịp tim vẫn đều đặn.
Nguyên nhân và ý nghĩa lâm sàng:
Block nhĩ thất độ I có thể gặp ở người khỏe mạnh, đặc biệt là vận động viên, do tăng trương lực phó giao cảm. Nó cũng có thể là dấu hiệu của bệnh tim cấu trúc như bệnh van tim, bệnh cơ tim, hoặc do tác dụng phụ của một số thuốc như beta-blocker, digitalis, chẹn kênh canxi. Mặc dù thường vô hại, nhưng ở một số trường hợp, block nhĩ thất độ I có thể là dấu hiệu tiền thân của các block nhĩ thất nặng hơn.
Block Nhĩ Thất Độ II: Điện Tâm Đồ, Lâm Sàng, Nguyên Nhân
Block nhĩ thất độ II phức tạp hơn, có thể gây ra triệu chứng như chóng mặt, ngất, và cần được theo dõi sát sao. Block nhĩ thất độ II được chia thành hai type chính: Mobitz I (Wenckebach) và Mobitz II.
Block Nhĩ Thất Độ II Mobitz I (Wenckebach)
Đặc điểm trên ECG:
- Khoảng PR dài dần rồi mất QRS: Đây là đặc trưng của Mobitz I. Khoảng PR sẽ dần dài ra sau mỗi nhịp, cho đến khi một sóng P không được dẫn truyền xuống thất, tạo ra một nhịp QRS bị bỏ.
- Nhịp nhóm (group beating): Thường có sự lặp lại của chu kỳ PR dài dần và mất QRS.
- Khoảng RR ngắn dần: Khoảng thời gian giữa các phức bộ QRS dần ngắn lại trước khi có một nhịp QRS bị bỏ.
Nguyên nhân và ý nghĩa lâm sàng:
Mobitz I thường liên quan đến sự rối loạn dẫn truyền tại nút nhĩ thất (AV node), thường có tiên lượng lành tính hơn. Nó có thể do tăng trương lực phó giao cảm, viêm cơ tim cấp, hoặc do thuốc.
Block Nhĩ Thất Độ II Mobitz II
Đặc điểm trên ECG:
- Khoảng PR cố định nhưng thỉnh thoảng mất QRS: Đây là điểm khác biệt chính so với Mobitz I. Khoảng PR của các nhịp dẫn truyền được là hằng định (có thể bình thường hoặc kéo dài), nhưng thỉnh thoảng một sóng P không được dẫn truyền, dẫn đến việc mất đột ngột một phức bộ QRS.
- Tỷ lệ P:QRS cố định hoặc thay đổi: Có thể có các tỷ lệ như 2:1, 3:1, v.v., tức là cứ 2 sóng P thì có 1 QRS, hoặc 3 sóng P thì có 1 QRS.
Nguyên nhân và ý nghĩa lâm sàng:
Mobitz II thường liên quan đến rối loạn dẫn truyền dưới nút nhĩ thất (trong bó His hoặc mạng Purkinje), và có tiên lượng nặng hơn Mobitz I. Nó có nguy cơ tiến triển thành block nhĩ thất độ III (hoàn toàn) cao hơn, và thường cần đặt máy tạo nhịp vĩnh viễn.
Hướng dẫn đọc điện tâm đồ block nhĩ thất độ I và độ II của Doctor Chu
Kết luận:
Việc nắm vững các đặc điểm ECG của block nhĩ thất độ I và độ II là nền tảng quan trọng cho mọi bác sĩ tim mạch và bác sĩ đa khoa.
Chẩn đoán chính xác không chỉ giúp phân loại mức độ nặng của bệnh mà còn định hướng chiến lược điều trị phù hợp, từ theo dõi đơn thuần đến can thiệp đặt máy tạo nhịp, nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống và tiên lượng cho bệnh nhân.
Bác sĩ của bạn,
Tác giả Blog: Doctor Chu.
(Tên khác: Chu Văn Điển, Chu Đức)
Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh, chức năng và phục hồi chức năng, Bệnh viện Quân y 110, Bắc Ninh.
The Power Of Passion.
Theo dõi các kênh mạng xã hội của Doctor Chu:
Youtube: Doctor Chu . Bác sĩ của người nghèo
