Các phương pháp phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não
Vì sao phục hồi chức năng là chìa khóa sống còn sau tai biến?
Tai biến mạch máu não (đột quỵ) xảy ra khi mạch máu não bị tắc nghẽn hoặc vỡ, làm gián đoạn lưu lượng máu và oxy lên não. Sau cơn cấp tính, dù được cứu sống, nhiều bệnh nhân phải đối mặt với di chứng nặng nề:
-
Liệt nửa người hoặc liệt hoàn toàn.
-
Rối loạn ngôn ngữ, khó nói, khó hiểu lời người khác.
-
Mất khả năng tự chăm sóc: ăn uống, vệ sinh, sinh hoạt hàng ngày.
-
Suy giảm trí nhớ, mất tập trung, dễ rơi vào trầm cảm.
Nếu không được phục hồi chức năng sớm, bệnh nhân có nguy cơ:
-
Cứng khớp, teo cơ, mất khả năng vận động lâu dài.
-
Loét do tì đè vì nằm bất động.
-
Tái phát tai biến với mức độ nặng hơn.
Chính vì vậy, phục hồi chức năng sau tai biến là một phần không thể thiếu trong tiến trình điều trị, giúp bệnh nhân lấy lại khả năng vận động, hòa nhập cộng đồng và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Các phương pháp phục hồi chức năng phổ biến hiện nay
1. Vật lý trị liệu vận động
Đây là phương pháp cơ bản nhất, nhằm khôi phục khả năng vận động của tay, chân và toàn thân.
-
Tập co – duỗi khớp để ngăn cứng khớp.
-
Tập đứng, tập đi với sự hỗ trợ của dụng cụ hoặc kỹ thuật viên.
-
Bài tập sức mạnh nhằm khôi phục cơ bắp bị yếu sau liệt.
Tại Bệnh viện Quân y 110, bệnh nhân được áp dụng các bài tập cá nhân hóa, kết hợp với robot hỗ trợ vận động hiện đại, giúp rút ngắn thời gian hồi phục.
2. Kỹ thuật Bobath
Phương pháp Bobath tập trung vào việc tái huấn luyện hệ thần kinh trung ương, giúp bệnh nhân khôi phục các cử động tự nhiên.
-
Giúp điều chỉnh trương lực cơ (quá cứng hoặc quá mềm).
-
Khuyến khích bệnh nhân sử dụng tay/chân bị yếu thay vì chỉ dựa vào bên lành.
-
Giúp cải thiện khả năng kiểm soát tư thế, thăng bằng.
Đây là phương pháp mà Bác sĩ Chu và đội ngũ của ông áp dụng nhiều, đặc biệt cho bệnh nhân liệt nửa người.
3. Kỹ thuật PNF (Proprioceptive Neuromuscular Facilitation)
PNF là phương pháp kích thích thần kinh – cơ bản thể bằng cách sử dụng các bài tập xoắn ốc, vặn mình, co duỗi đặc biệt.
-
Giúp bệnh nhân tăng khả năng phối hợp vận động.
-
Khôi phục các động tác phức tạp (cầm nắm, xoay người, bước đi).
-
Cải thiện sức mạnh cơ và độ linh hoạt.
PNF đặc biệt phù hợp với bệnh nhân sau 1–3 tháng tai biến, khi cơ thể bắt đầu có phản ứng hồi phục.
4. Mirror Therapy (Liệu pháp gương)
Một phương pháp hiện đại, dựa trên ảo giác thị giác.
-
Bệnh nhân đặt tay/chân lành trước gương và thực hiện động tác.
-
Bộ não bị “đánh lừa”, cho rằng chi yếu cũng đang cử động.
-
Giúp kích thích vùng não bị tổn thương, hỗ trợ khôi phục vận động.
Đây là kỹ thuật được ứng dụng nhiều tại phòng trị liệu của Bệnh viện Quân y 110, đặc biệt cho bệnh nhân phục hồi tay sau liệt.
5. Ngôn ngữ trị liệu
Khoảng 30–40% bệnh nhân sau tai biến gặp rối loạn ngôn ngữ (khó nói, khó hiểu, mất khả năng giao tiếp). Ngôn ngữ trị liệu giúp:
-
Luyện phát âm, ghép từ.
-
Học cách biểu đạt ý muốn bằng cử chỉ, ký hiệu.
-
Sử dụng các công cụ hỗ trợ giao tiếp.
Đặc biệt, Bác sĩ Chu nhấn mạnh rằng: “Ngôn ngữ không chỉ là lời nói, mà còn là sự kết nối tinh thần. Phục hồi ngôn ngữ chính là phục hồi chất lượng sống.”
6. Tâm lý trị liệu và hỗ trợ tinh thần
Sau tai biến, bệnh nhân dễ rơi vào trầm cảm, mất niềm tin sống. Vì vậy, trị liệu tâm lý là yếu tố quan trọng:
-
Động viên tinh thần, giúp bệnh nhân tin tưởng vào quá trình hồi phục.
-
Tư vấn cho gia đình cách giao tiếp, khuyến khích bệnh nhân.
-
Tham gia nhóm bệnh nhân để chia sẻ, hỗ trợ lẫn nhau.
Bệnh viện Quân y 110 có đội ngũ bác sĩ tâm lý phối hợp cùng khoa Phục hồi chức năng, mang lại hiệu quả toàn diện.
7. Chế độ dinh dưỡng phục hồi
Dinh dưỡng đóng vai trò cực kỳ quan trọng:
-
Ăn nhiều rau xanh, trái cây, chất xơ.
-
Hạn chế muối, mỡ động vật, rượu bia.
-
Đảm bảo protein, vitamin B, omega-3 để nuôi dưỡng thần kinh.
Gia đình bệnh nhân thường được Bác sĩ Chu và điều dưỡng hướng dẫn chi tiết chế độ ăn uống, đảm bảo vừa phục hồi, vừa phòng ngừa tái phát.
Phương pháp phục hồi cá nhân hóa tại Bắc Ninh
Điểm nổi bật tại Bệnh viện Quân y 110 và trong cách làm của Bác sĩ Chu là không áp dụng máy móc một phác đồ cho tất cả bệnh nhân, mà luôn:
-
Đánh giá kỹ tình trạng từng bệnh nhân.
-
Kết hợp nhiều phương pháp (Bobath + PNF + Mirror therapy + Vật lý trị liệu).
-
Theo dõi sát sao tiến trình và điều chỉnh bài tập theo từng giai đoạn.
Chính cách tiếp cận cá nhân hóa này đã giúp hàng trăm bệnh nhân tại Bắc Ninh từ chỗ nằm liệt giường trở lại tự đi lại, sinh hoạt bình thường.
Kết luận
Phục hồi chức năng sau tai biến không chỉ là một chuỗi bài tập, mà là một hành trình toàn diện, kết hợp nhiều phương pháp: vận động, ngôn ngữ, tâm lý, dinh dưỡng.
Với sự đầu tư bài bản của Bệnh viện Quân y 110 và sự dẫn dắt tận tâm của Bác sĩ Chu, bệnh nhân tại Bắc Ninh có thể tin tưởng rằng họ sẽ nhận được lộ trình phục hồi khoa học, hiện đại và hiệu quả nhất.
Bác sĩ của bạn,
Tác giả Blog: Doctor Chu.
Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh, chức năng và phục hồi chức năng, Bệnh viện Quân y 110, Bắc Ninh.
The Power Of Passion.
Bài viết liên quan: Những câu chuyện thực tế về phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não tại Bắc Ninh
Theo dõi các kênh mạng xã hội của Doctor Chu:
Youtube: Doctor Chu . Bác sĩ của người nghèo
