Dậy thì ở nam giới: tìm hiểu mốc tuổi, dấu hiệu Tanner, vỡ giọng, tăng chiều cao, gynecomastia, thay đổi tâm lý và khi nào cần đi khám.

Tóm tắt nhanh

• Dậy thì ở nam thường bắt đầu từ 9–14 tuổi.

• Dấu hiệu đầu tiên là tinh hoàn to ra (≥4 mL), bìu sậm màu, lông mu bắt đầu xuất hiện.

• Tăng vọt chiều cao (growth spurt) thường muộn hơn nữ, rơi vào 12–15 tuổi.

• Vỡ giọng khoảng 13 tuổi; xuất tinh đầu đời trung bình 13–14 tuổi.

• Gynecomastia (vú to tuổi dậy thì) có thể gặp, đa phần tự thoái lui sau 6–24 tháng.

• Cần khám nếu dậy thì trước 9 tuổi hoặc sau 14 tuổi chưa có dấu hiệu.

Dậy thì nam là gì?

Dậy thì là giai đoạn trục hạ đồi – tuyến yên – sinh dục được kích hoạt, dẫn tới sự sản xuất testosterone từ tinh hoàn. Hormone này gây nên hàng loạt biến đổi về thể chất, sinh lý và tâm lý, giúp cơ thể trưởng thành về giới tính và sinh sản.

Khi nào bé trai bắt đầu dậy thì?

• Tuổi khởi phát dậy thì ở bé trai dao động từ 9–14 tuổi.

• Trước 9 tuổi có dấu hiệu dậy thì gọi là dậy thì sớm.

• Sau 14 tuổi vẫn chưa có tinh hoàn ≥4 mL được coi là dậy thì muộn.

Các giai đoạn Tanner ở nam

• Tanner G1: chưa có dấu hiệu dậy thì.

• Tanner G2: tinh hoàn to (≥4 mL), bìu mỏng và đỏ; lông mu thưa.

• Tanner G3–G4: dương vật dài và to; bắt đầu vỡ giọng; tăng vọt chiều cao; có mộng tinh hoặc xuất tinh.

• Tanner G5: cơ thể trưởng thành, râu mọc, cơ bắp phát triển.

Thay đổi sinh lý & cơ thể theo từng giai đoạn

1. Tinh hoàn, dương vật, lông mu

Tinh hoàn lớn nhanh, da bìu mỏng và sậm màu; lông mu tăng dần từ thưa đến rậm.

2. Tăng trưởng chiều cao & cơ bắp

Trong giai đoạn đỉnh tăng trưởng, bé trai có thể cao thêm 7–10 cm/năm. Cơ bắp phát triển mạnh do testosterone.

3. Vỡ giọng

Giọng nói trầm hơn, thường xuất hiện khoảng 13 tuổi, sau đó ổn định dần.

4. Sinh tinh & xuất tinh

Quá trình sinh tinh bắt đầu, thường kèm theo hiện tượng mộng tinh hoặc xuất tinh vào giai đoạn giữa dậy thì.

5. Da, tóc, mùi cơ thể

Mụn trứng cá xuất hiện do tăng tiết bã nhờn. Mùi cơ thể trở nên rõ rệt hơn do tuyến mồ hôi hoạt động mạnh.

6. Vú to tuổi dậy thì (gynecomastia)

Một số bé trai có hiện tượng vú to tạm thời do mất cân bằng hormone. Tình trạng này thường tự hết trong 6–24 tháng.

Thay đổi tâm lý – hành vi

• Tăng nhạy cảm với ngoại hình, dễ tự ti hoặc so sánh với bạn bè.

• Xuất hiện nhu cầu khẳng định bản thân, độc lập và tò mò về tình dục.

• Dễ bị ảnh hưởng bởi nhóm bạn cùng lứa, đôi khi có hành vi mạo hiểm.

• Có thể gặp lo âu, căng thẳng, trầm cảm nếu dậy thì sớm hoặc muộn hơn bạn bè.

Khi nào cần đưa con đi khám?

• Xuất hiện dấu hiệu dậy thì trước 9 tuổi.

• Sau 14 tuổi vẫn chưa có tinh hoàn ≥4 mL hoặc không phát triển cơ quan sinh dục.

• Gynecomastia đau nhiều, to nhanh, kéo dài hơn 24 tháng, hoặc có khối cứng bất thường.

• Có rối loạn tâm lý như buồn bã, cáu gắt, rút lui khỏi xã hội, học tập sa sút.

Lời khuyên cho phụ huynh & thầy cô

1. Giải thích khoa học: Nói với trẻ về sự thay đổi cơ thể, vệ sinh cá nhân, tình dục an toàn.

2. Xây lối sống lành mạnh: Ăn uống cân bằng, ngủ đủ, vận động thể lực thường xuyên.

3. Chăm sóc da & vệ sinh: Giúp trẻ biết rửa mặt đúng cách, kiểm soát mùi cơ thể.

4. Quan sát tâm lý: Tạo môi trường chia sẻ, hỗ trợ khi con có thay đổi bất thường.

5. Theo dõi tăng trưởng: Ghi lại chiều cao, cân nặng, mốc dậy thì để phát hiện bất thường sớm.

Hiểu lầm thường gặp

• Vỡ giọng là dậy thì xong → Sai, giọng chỉ là một dấu hiệu, dậy thì kết thúc khi Tanner 5.

• Gynecomastia cần chữa ngay → Sai, đa phần tự hết sau 1–2 năm.

• Dậy thì sớm ở nam cũng bình thường như nữ → Sai, ở nam nguy cơ bệnh lý cao hơn nên cần kiểm tra.

FAQ – Câu hỏi thường gặp

1. Con 12 tuổi chưa có dấu hiệu dậy thì, có muộn không?
Không. Khoảng tuổi bình thường là 9–14. Nếu sau 14 tuổi chưa có dấu hiệu thì mới cần khám.

2. Con bị vú to, có cần điều trị không?
Phần lớn tự hết sau 6–24 tháng. Chỉ cần khám khi đau nhiều, phát triển nhanh, kéo dài lâu.

3. Con lo lắng và dễ cáu gắt khi bước vào dậy thì, phải làm sao?
Hãy trò chuyện cởi mở, khuyến khích thể thao, ngủ đủ. Nếu lo âu, buồn bã kéo dài, nên tham vấn bác sĩ tâm lý.

Lời tác giả – Doctor Chu

Nhật ký ngày 22/8/2025

Tác giả: Doctor Chu
Khẩu hiệu: The Power Of Passion.

Nếu bạn cần liên hệ hoặc thảo luận thêm về bài viết hoặc các chủ đề sức khỏe khác, mình luôn sẵn sàng trò chuyện qua các kênh sau:

• Địa chỉ: Khu đô thị Rùa Vàng, Lạng Giang, Bắc Ninh, Việt Nam

• Điện thoại (Zalo/WhatsApp): 0968.850.088

Kết bạn và theo dõi qua các kênh sau:

• Website: doctorchuspa.com

• Doctor Chu – Y Khoa Trực Tuyến

• Doctor Chu . Hướng dẫn phòng bệnh & chữa bệnh

• Doctor Chu . Kiến thức bất động sản

• Doctor Chu Books Store

• YouTube: Doctor Chu . Bác sĩ của người nghèo

• TikTok: Doctor Chu . Bác sĩ của người nghèo