Điện xung kích thích thần kinh cơ trong vật lý trị liệu: Từ nguyên lý đến ứng dụng trong điều trị
Điện xung kích thích thần kinh cơ là một kỹ thuật điều trị phổ biến nhằm phục hồi chức năng sức cơ và hệ thần kinh. Từ đó, phục hồi khả năng vận động của khớp nói riêng và chi thể nói chung.
Chế độ kích thích thần kinh cơ là kỹ thuật điện xung với các xung điện tần số thấp để kích thích các dây thần kinh và cơ nhằm đạt mục tiêu điều trị như:
- Giảm đau
- Tăng cường sức mạnh cơ
- Cuối cùng là cải thiện khả năng vận động khớp.
Để tìm hiểu theo trình tự từ đầu, hãy đọc bài viết sau: Điện xung trị liệu: Hướng dẫn đầy đủ, chuyên sâu, từ nguyên lý đến thực hành
Trong bài viết này, Doctor Chu sẽ hướng dẫn một cách tổng quát về điện xung kích thích thần kinh cơ ứng dụng trong vật lý trị liệu hiện nay tại Việt Nam.
1. Đầu tiên chúng ta tìm hiểu: Điện xung là gì ?
Điện xung là dòng điện tạo bởi nhiều xung động điện liên tiếp nhau. Mỗi xung động điện là dòng điện tồn tại trong một khoảng thời gian rất ngắn.
Các xung động điện này có thể được điều chỉnh về tần số, cường độ và độ rộng, tùy vào mục đích điều trị là giảm đau hay kích thích thần kinh cơ.
Điện xung phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau.
2. Phân loại điện xung kích thích thần kinh cơ
Hiện nay, dòng điện xung kích thích thần kinh cơ ứng dụng điều trị vật lý trị liệu có những loại sau:
- Kotz (Kotz Current): là một dạng điện xung tần số thấp dùng để kích thích các cơ và dây thần kinh.
- RS (Russian Stimulation): Dòng điện xung kích thích thần kinh cơ kiểu Nga.
- TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation): Kích thích các dây thần kinh ngoại vi qua da, chọn chế độ TENS – châm cứu để có tác dụng kích thích mạnh hơn.
- EMS (Electrical Muscle Stimulation): Kích thích trực tiếp các cơ bắp để tăng cường sức mạnh cơ bắp và phục hồi chức năng.
3. Nguyên lý hoạt động của điện xung kích thích thần kinh – cơ
Điện xung hoạt động theo nguyên lý kích thích các sợi thần kinh và sợi cơ thông qua các xung động điện.
Các xung điện này khi tiếp xúc với cơ thể sẽ tạo ra một cảm giác kích thích, khiến các cơ bắp co lại và các dây thần kinh được kích hoạt.
Cụ thể, các xung điện tác động lên các cơ bắp theo những cách sau:
• Kích thích các sợi cơ co lại:
Các xung điện kích thích các cơ bắp co lại, giúp tăng cường sự vận động của cơ bắp. Điều này rất hữu ích trong việc phục hồi các cơ bắp sau chấn thương hoặc phẫu thuật.
• Kích thích thần kinh ngoại vi:
Các xung điện cũng tác động lên các dây thần kinh ngoại vi, đóng vai trò quan trọng trong hoạt động co cơ.
Ngoài ra, dòng điện xung cũng giúp giảm đau do kích thích cơ thể giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh tự nhiên như endorphin (hay còn gọi là morphin nội sinh) giúp giảm đau hiệu quả.
4. Tác dụng của điện xung trong vật lý trị liệu
Điện xung có nhiều tác dụng quan trọng trong vật lý trị liệu, bao gồm giảm đau, tăng cường sức mạnh cơ, hồi phục cơ bị teo và phục hồi chức năng tầm vận động.
Cụ thể, điện xung có các tác dụng chính như sau:
a. Giảm đau
Điện xung là một phương pháp hiệu quả để giảm đau trong vật lý trị liệu.
Tại phòng khám vật lý trị liệu, phục hồi chức năng Doctor Chu, 80% bệnh nhân đến điều trị là các bệnh lý về cơ xương khớp, thần kinh và cột sống.
Các bệnh cụ thể như:
- Đau cổ vai cánh tay do thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
- Đau thắt lưng hông, lan xuống 2 chân do thoái hóa, thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
- Đau khớp gối, tràn dịch khớp gối do thoái hóa khớp gối
- Đau, hạn chế vận động khớp gối do tổn thương dây chằng khớp gối
- Đau và hạn chế vận động khớp vai do viêm quanh khớp vai
Cơ chế giảm đau của điện xung chủ yếu:
- Kích thích các dây thần kinh, làm tăng lượng endorphin – chất giảm đau tự nhiên của cơ thể.
- Tăng lưu thông tuần hoàn nên có tác dụng chống viêm, giảm đau.
- Giãn cơ, giảm căng thẳng và đau nhức.
b. Tăng cường sức mạnh cơ
Điện xung kích thích trực tiếp hệ thần kinh – cơ có tác dụng:
- Giúp các cơ co lại
- Phục hồi sức cơ nhanh chóng sau chấn thương hoặc phẫu thuật.
Thực tế, với kinh nghiệm điều trị lâu năm, Doctor Chu thường sử dụng các dòng điện xung sau để kích thích cơ:
- Dòng TENS – châm cứu.
- Dòng Kotz.
- Dòng điện xung kiểu Nga – RS.
- Dòng EMS.
Mỗi dòng, có các cách điều trị khác nhau.
Để sử dụng tốt các dòng này, bạn cần quá trình học hỏi và thực hành nhiều tại phòng khám.
Xem thêm: Tuyển sinh kỹ thuật viên học việc tại Phòng khám cơ xương khớp Doctor Chu ở Bắc Giang
Tại phòng khám, Bác sĩ Chu chỉ định điện xung kích thích thần kinh cơ với các mặt bệnh sau:
- Liệt nửa người do đột quỵ não, bao gồm: chảy máu não hoặc nhồi máu não.
- Liệt mặt do tổn thương dây thần kinh số VII ngoại vi
- Liệt chi thể do tổn thương tủy sống
- Liệt chi do tổn thương dây thần kinh
- Liệt chi dưới do thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
- Hạn chế vận động do viêm quanh khớp vai
- Hạn chế vận động chi thể sau phẫu thuật, tổn thương dây chằng, xương, khớp
c. Cải thiện tuần hoàn máu
Do dòng điện xung có tác dụng kích thích làm giãn các mạch máu nhỏ nên có tác dụng tăng lưu lượng tuần hoàn máu.
Từ đó, dòng điện xung có tác dụng tăng dinh dưỡng vùng tổn thương hoặc tại chỗ điều trị.
d. Giảm viêm và sưng tấy
Điện xung có tác dụng giảm viêm và giảm sưng nề ở các vùng cơ thể bị tổn thương do tác dụng làm giãn mạch.
Các kháng thể, bạch cầu chống viêm sẽ tiếp cận ổ viêm nên tác dụng chống viêm của dòng điện xung tốt.
Đặc biệt, ứng dụng trong việc điều trị các vết thương, bong gân, căng cơ và các tình trạng viêm nhiễm không nhiễm khuẩn rất hiệu quả.
5. Ứng dụng của điện xung trong vật lý trị liệu
Điện xung được sử dụng rộng rãi trong nhiều tình huống khác nhau trong vật lý trị liệu, từ việc điều trị đau nhức thông thường đến phục hồi chức năng cho các bệnh nhân sau phẫu thuật hoặc tai nạn.
a. Điều trị đau cơ xương khớp
Điện xung là một phương pháp hiệu quả trong việc giảm đau do các bệnh lý cơ xương khớp, chẳng hạn như viêm khớp, thoát vị đĩa đệm, hay các cơn đau lưng mãn tính. Các xung điện giúp giảm cơn đau một cách tự nhiên mà không cần dùng thuốc, đồng thời kích thích quá trình phục hồi các cơ bắp và dây chằng bị tổn thương.
b. Hỗ trợ phục hồi sau phẫu thuật hoặc chấn thương
Sau khi phẫu thuật hoặc chấn thương, các cơ bắp và dây thần kinh thường yếu và cần thời gian để phục hồi. Điện xung là một công cụ hữu ích trong việc giúp các cơ bắp hoạt động trở lại, giảm tình trạng teo cơ và tăng khả năng vận động. Các bệnh nhân bị liệt, suy giảm chức năng hoặc đau nhức sau phẫu thuật có thể tìm thấy sự hỗ trợ trong phương pháp điều trị này.
c. Điều trị các vấn đề về thần kinh
Điện xung cũng có ứng dụng trong việc điều trị các bệnh lý thần kinh, chẳng hạn như đau dây thần kinh tọa, chứng tê bì hoặc liệt một phần cơ thể. Phương pháp này kích thích các dây thần kinh, giúp cải thiện chức năng và giảm cảm giác đau.
d. Phục hồi chức năng cho các vận động viên
Với những vận động viên bị chấn thương trong quá trình luyện tập hoặc thi đấu, điện xung có thể giúp giảm đau, tăng cường sức mạnh cơ bắp và phục hồi chức năng nhanh chóng. Đây là phương pháp được sử dụng rộng rãi trong các chương trình phục hồi cho các vận động viên chuyên nghiệp.
6. Những lưu ý khi sử dụng điện xung trong vật lý trị liệu
Mặc dù điện xung là một phương pháp an toàn và hiệu quả trong vật lý trị liệu, nhưng cũng cần lưu ý một số vấn đề để tránh những tác dụng phụ không mong muốn:
• Không sử dụng cho phụ nữ mang thai: Việc sử dụng điện xung trên vùng bụng hoặc lưng dưới của phụ nữ mang thai có thể gây ảnh hưởng xấu đến thai nhi.
• Không sử dụng trên vùng có vết thương hở hoặc nhiễm trùng: Các xung điện có thể gây kích ứng hoặc nhiễm trùng nếu sử dụng trên các vết thương hở.
• Thận trọng với các bệnh nhân có bệnh tim mạch: Những bệnh nhân có máy tạo nhịp tim hoặc các vấn đề về tim mạch nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng điện xung.
7. Kết luận
Điện xung kích thích thần kinh cơ là một phương pháp hiệu quả trong vật lý trị liệu, mang lại nhiều lợi ích trong việc giảm đau, phục hồi chức năng và cải thiện sức khỏe cơ thể.
Tuy nhiên, như bất kỳ phương pháp điều trị nào, việc sử dụng điện xung cần phải tuân thủ các hướng dẫn của các chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và đạt được hiệu quả tốt nhất.
Khi được áp dụng đúng cách, điện xung không chỉ giúp giảm đau mà còn thúc đẩy quá trình hồi phục nhanh chóng, mang lại chất lượng cuộc sống tốt hơn cho bệnh nhân.
Tác giả bài viết: Bác sĩ Chu Văn Điển (Doctor Chu).
Bác sĩ chuyên khoa cấp 1 chuyên ngành vật lý trị liệu, phục hồi chức năng.
Phó Trưởng khoa chẩn đoán hình ảnh, chức năng và phục hồi chức năng, Bệnh viện Quân y 110, Bắc Ninh.
Kinh nghiệm 11 năm nghiên cứu và thực hành điều trị vật lý trị liệu.
Tốt nghiệp chuyên khoa cấp 1 tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 và Học viện Quân y.
Theo dõi tin tức mới nhất từ Doctor Chu qua các kênh:
Blog: doctorchuspa.com
Đặt khám trước qua zalo: 0968850088.
Facebook cá nhân và các fanpage:
Bác sĩ: Chu Đức (Vật Lý Trị Liệu).
Y Khoa Trực Tuyến
Nhà Thuốc Tuệ Nhân
