Hướng dẫn bệnh nhân đau đầu đi khám bệnh tại Bệnh viện: trực tiếp bởi Bác sĩ chuyên khoa.

Hướng dẫn bệnh nhân đau đầu đi khám bệnh tại Bệnh viện, một bài viết mà bác sĩ nghĩ là cần thiết để phục vụ người bệnh.

Chỉ khi bị bệnh, chúng ta mới tìm kiếm hướng dẫn đi khám. Và khi cần thì có khi tìm lại chẳng thấy. Vì thế mà bài viết này xuất hiện trên blog của bác sĩ Chu.

Như bạn đã biết: Trong thời đại công nghệ thông tin phát triển như hiện nay, đau đầu là chứng bệnh phổ biến từ người già cho đến lứa tuổi học sinh – thường xuyên xem điện thoại di động nhiều giờ liên tục.

Khi trong gia đình có người bị đau đầu thì bạn cần đưa đi khám như thế nào, làm xét nghiệm gì, chụp chiếu những gì và cách chữa bệnh chính hiện nay như thế nào ?

Hãy đọc từ đầu đến cuối để cập nhật thông tin quan trọng cho gia đình mình bạn nhé, chỉ mất 3 phút để đọc thôi. Lưu ý trước: Hãy ghi chú ý chính vào sổ nhật ký để đến Bệnh viện đỡ quên bạn nhé.

Bắt đầu thôi nào !

1. Khi Nào Cần Đi Khám Bệnh Vì Đau Đầu?

Đau đầu là một triệu chứng cực kỳ phổ biến, hầu hết chúng ta đều trải qua ít nhất một lần trong đời. Tuy nhiên, không phải cơn đau đầu nào cũng vô hại.

Việc nhận biết các dấu hiệu đầu tiên là rất quan trọng để đi khám kịp thời, bởi chúng có thể báo hiệu một tình trạng y tế nghiêm trọng cần được can thiệp khẩn cấp.

Bạn nên đi khám bệnh ngay lập tức nếu cơn đau đầu có bất kỳ đặc điểm nào sau đây:

• Đột ngột và dữ dội: Cơn đau đầu xuất hiện đột ngột, đau như sét đánh, đạt đỉnh điểm trong vòng vài giây đến vài phút.
• Kèm theo các triệu chứng thần kinh khu trú: Yếu liệt một bên cơ thể, tê bì, nói khó, nhìn đôi, mất thị lực, mất thăng bằng, hoặc thay đổi ý thức.
• Sốt cao, cứng gáy, nhạy cảm với ánh sáng: Có thể là dấu hiệu của viêm màng não.
• Đau đầu sau chấn thương đầu: Dù chấn thương nhẹ.
• Đau đầu mới xuất hiện ở người lớn tuổi (>50 tuổi): Đặc biệt nếu có tiền sử ung thư hoặc suy giảm miễn dịch.
• Đau đầu kèm co giật, lú lẫn, thay đổi tính cách.
• Đau đầu tăng dần, không giảm với thuốc giảm đau thông thường.
• Đau đầu thay đổi đặc tính hoặc trầm trọng hơn so với các cơn đau đầu trước đây.
• Đau đầu nặng lên khi ho, hắt hơi, rặn hoặc thay đổi tư thế.
• Đau đầu ở người có hệ miễn dịch suy yếu (HIV/AIDS, dùng thuốc ức chế miễn dịch).
• Đau đầu kèm sưng hoặc đau thái dương, rối loạn thị giác.

2. Quy Trình Thăm Khám Đau Đầu Tại Bệnh Viện

Khi đến bệnh viện vì đau đầu, quy trình thăm khám thường diễn ra theo các bước sau:

Bước 1: Tiếp đón và Sàng lọc ban đầu

Bạn sẽ được nhân viên y tế hướng dẫn đến phòng khám chuyên khoa phù hợp (thường là Khoa Thần kinh). Một số bệnh viện có thể yêu cầu bạn điền vào phiếu thông tin cá nhân và triệu chứng ban đầu.

Bước 2: Thăm khám lâm sàng với Bác sĩ

Đây là bước quan trọng nhất. Bác sĩ sẽ hỏi rất kỹ về tiền sử bệnh lý của bạn, bao gồm:

• Đặc điểm cơn đau đầu: Vị trí (một bên, hai bên, thái dương, đỉnh đầu…), cường độ (nhẹ, trung bình, dữ dội…), tính chất (nhói, giật, âm ỉ, như bị đè nén…), thời gian kéo dài, tần suất, yếu tố khởi phát (căng thẳng, ánh sáng, tiếng ồn, thức ăn…), yếu tố làm tăng/giảm đau, các triệu chứng đi kèm (buồn nôn, nôn, sợ ánh sáng, sợ tiếng ồn, chóng mặt…).
• Tiền sử bệnh lý cá nhân và gia đình: Các bệnh mãn tính (tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh tim mạch…), dị ứng, các loại thuốc đang sử dụng, tiền sử đau đầu của người thân.
• Khám thần kinh tổng quát: Bác sĩ sẽ kiểm tra thị lực, vận nhãn, phản xạ ánh sáng đồng tử, sức cơ, cảm giác, phản xạ gân xương, dáng đi, thăng bằng để tìm kiếm các dấu hiệu thần kinh bất thường.
• Khám các cơ quan liên quan: Có thể bao gồm khám tai mũi họng, răng hàm mặt, cột sống cổ nếu nghi ngờ nguyên nhân liên quan.

Bước 3: Chỉ định Cận lâm sàng (Nếu cần thiết)

Dựa trên kết quả thăm khám lâm sàng, bác sĩ có thể yêu cầu các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh, thăm dò chức năng hoặc xét nghiệm máu để xác định nguyên nhân đau đầu. Không phải mọi trường hợp đau đầu đều cần làm tất cả các xét nghiệm này. Bác sĩ sẽ cân nhắc kỹ lưỡng để đưa ra chỉ định phù hợp nhất.

Bước 4: Chẩn đoán và Lên kế hoạch điều trị

Sau khi có đầy đủ thông tin từ lâm sàng và cận lâm sàng, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán cuối cùng và thảo luận về kế hoạch điều trị với bạn, bao gồm các phương pháp dùng thuốc, không dùng thuốc, hoặc phẫu thuật (nếu có chỉ định).

3. Các Kỹ Thuật Chẩn Đoán Hình Ảnh Trong Đau Đầu

Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh đóng vai trò then chốt trong việc tìm kiếm các nguyên nhân cấu trúc gây đau đầu.

3.1. Chụp cắt lớp vi tính sọ não (CT Scan não)

• Nguyên lý: Sử dụng tia X để tạo ra các lát cắt ngang của não và hộp sọ.
• Ưu điểm: Nhanh chóng, sẵn có ở hầu hết các bệnh viện, chi phí tương đối thấp. Rất tốt trong việc phát hiện các tình trạng cấp tính.
• Chỉ định chính:
  • Nghi ngờ xuất huyết não: Tai biến mạch máu não do xuất huyết, chấn thương sọ não.
  • Phát hiện các khối u lớn, áp xe não.
  • Thủy não (não úng thủy).
  • Chấn thương sọ não: Phát hiện gãy xương sọ, tụ máu ngoài màng cứng/dưới màng cứng.
  • Nhồi máu não cấp: Có thể thấy dấu hiệu sớm, nhưng kém hơn MRI.
• Hạn chế: Sử dụng tia X (có bức xạ), kém nhạy trong việc phát hiện các tổn thương nhỏ, viêm, hoặc các bệnh lý chất trắng so với MRI.

3.2. Chụp cộng hưởng từ sọ não (MRI não)

• Nguyên lý: Sử dụng từ trường mạnh và sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh chi tiết của não và các cấu trúc mềm.
• Ưu điểm: Không sử dụng tia X (không bức xạ), cung cấp hình ảnh có độ phân giải cao và chi tiết hơn nhiều so với CT, đặc biệt là các cấu trúc mô mềm, tủy sống và dây thần kinh. Có thể phát hiện các tổn thương rất nhỏ.
• Chỉ định chính:
  • Nghi ngờ u não, di căn não: Phát hiện khối u ở giai đoạn sớm, đánh giá mức độ xâm lấn.
  • Đột quỵ thiếu máu cục bộ (nhồi máu não): Rất nhạy trong việc phát hiện nhồi máu não giai đoạn sớm.
  • Bệnh lý viêm nhiễm thần kinh: Viêm não, viêm tủy, bệnh đa xơ cứng.
  • Phình mạch não, dị dạng mạch máu não: MRI mạch máu (MRA) có thể được thực hiện cùng lúc.
  • Các bệnh lý thoái hóa thần kinh: Alzheimer, Parkinson.
  • Đau đầu mạn tính, dai dẳng không rõ nguyên nhân.
• Hạn chế: Thời gian chụp lâu, chi phí cao hơn CT, không dùng được cho bệnh nhân có kim loại trong cơ thể (máy tạo nhịp tim, clip phình mạch kim loại…), một số bệnh nhân bị sợ không gian kín.

3.3. Chụp mạch máu não (CTA, MRA, DSA)

Các kỹ thuật này được sử dụng để đánh giá tình trạng mạch máu trong não, giúp phát hiện các bất thường về mạch máu gây đau đầu.

• Chụp cắt lớp vi tính mạch máu (CTA – CT Angiography):
  • Sử dụng thuốc cản quang i-ốt và CT scan để tạo hình ảnh mạch máu.
  • Nhanh chóng, phát hiện tốt phình mạch, hẹp mạch lớn.
• Chụp cộng hưởng từ mạch máu (MRA – MR Angiography):
  • Sử dụng MRI để tạo hình ảnh mạch máu, có thể không cần tiêm thuốc cản quang.
  • Không có bức xạ, an toàn hơn, nhưng thời gian lâu hơn CTA.
  • Phát hiện tốt phình mạch, dị dạng mạch máu.
• Chụp mạch máu xóa nền (DSA – Digital Subtraction Angiography):
  • Là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán các bệnh lý mạch máu não. Bác sĩ sẽ đưa một ống thông nhỏ vào động mạch (thường ở đùi), luồn lên não và tiêm thuốc cản quang để chụp X-quang.
  • Cung cấp hình ảnh rất chi tiết về mạch máu, cho phép đánh giá cả lưu lượng máu.
  • Là thủ thuật xâm lấn, có nguy cơ biến chứng (đột quỵ, chảy máu…).
• Chỉ định: Khi nghi ngờ đau đầu do phình mạch não, dị dạng động tĩnh mạch (AVM), hẹp hoặc tắc nghẽn mạch máu não.

3.4. X-quang sọ thẳng – nghiêng, X-quang cột sống cổ

• Chỉ định: Thường chỉ được thực hiện khi nghi ngờ nguyên nhân đau đầu liên quan đến chấn thương sọ não (gãy xương sọ) hoặc bệnh lý cột sống cổ (thoái hóa, thoát vị đĩa đệm chèn ép gây đau đầu).
• Giá trị hạn chế: Đối với các nguyên nhân nội sọ, X-quang không cung cấp đủ thông tin chi tiết.

4. Các Thăm Dò Chức Năng Trong Đau Đầu

Các thăm dò chức năng giúp đánh giá hoạt động điện của não hoặc các chức năng thần kinh khác.

4.1. Điện não đồ (EEG – Electroencephalography)

• Nguyên lý: Ghi lại hoạt động điện của não thông qua các điện cực đặt trên da đầu.
• Chỉ định chính:
  • Nghi ngờ động kinh hoặc co giật: Đau đầu có thể là triệu chứng hoặc hậu quả của cơn động kinh.
  • Đánh giá rối loạn ý thức không rõ nguyên nhân.
• Giá trị: Không chẩn đoán trực tiếp nguyên nhân gây đau đầu mà giúp phát hiện các bất thường về hoạt động điện não có thể liên quan.

4.2. Đo tốc độ dẫn truyền thần kinh (NCV – Nerve Conduction Velocity)

• Chỉ định: Không thường xuyên được chỉ định cho đau đầu. Chỉ được thực hiện khi nghi ngờ đau đầu liên quan đến các vấn đề thần kinh ngoại biên, ví dụ: chèn ép dây thần kinh ở cột sống cổ gây đau lan lên đầu, hoặc đau dây thần kinh số V (Tam thoa thần kinh).
• Nguyên lý:
  • NCV: Đo tốc độ truyền tín hiệu qua các dây thần kinh.

4.3. Chọc dò tủy sống (Lumbar Puncture)

• Nguyên lý: Lấy một lượng nhỏ dịch não tủy từ cột sống thắt lưng để xét nghiệm.
• Chỉ định chính:
  • Nghi ngờ viêm màng não hoặc viêm não: Tìm kiếm dấu hiệu nhiễm trùng (bạch cầu tăng, protein tăng, đường giảm) hoặc tác nhân gây bệnh (vi khuẩn, virus).
  • Nghi ngờ xuất huyết dưới nhện: Khi CT scan không phát hiện nhưng lâm sàng rất gợi ý.
  • Chẩn đoán bệnh đa xơ cứng.
  • Đánh giá áp lực nội sọ: Trong một số trường hợp.
• Lưu ý: Đây là thủ thuật xâm lấn, có thể gây đau đầu sau chọc dò. Chỉ được thực hiện khi có chỉ định rõ ràng và cân nhắc lợi ích/nguy cơ.

5. Các Xét Nghiệm Máu Thường Quy Trong Đau Đầu

Các xét nghiệm máu thường quy giúp tìm kiếm các nguyên nhân toàn thân hoặc các bệnh lý tiềm ẩn có thể gây đau đầu.

5.1. Công thức máu toàn phần (Complete Blood Count – CBC)

• Mục đích: Đánh giá số lượng các loại tế bào máu (hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu).
• Ý nghĩa trong đau đầu:
  • Thiếu máu: Đau đầu có thể là triệu chứng của thiếu máu nặng (hồng cầu thấp).
  • Nhiễm trùng: Bạch cầu tăng cao có thể gợi ý nhiễm trùng hệ thống hoặc nhiễm trùng liên quan đến hệ thần kinh trung ương.
  • Rối loạn đông máu: Tiểu cầu bất thường có thể liên quan đến nguy cơ xuất huyết hoặc huyết khối.

5.2. Tốc độ lắng máu (ESR) và Protein phản ứng C (CRP)

• Mục đích: Là các chỉ số viêm không đặc hiệu trong cơ thể.
• Ý nghĩa trong đau đầu: Tăng cao có thể gợi ý các bệnh lý viêm hệ thống (ví dụ: viêm động mạch thái dương, lupus ban đỏ hệ thống) hoặc nhiễm trùng, mặc dù không đặc hiệu cho nguyên nhân đau đầu.

5.3. Chức năng gan, thận và điện giải đồ

• Mục đích: Đánh giá chức năng các cơ quan quan trọng và cân bằng điện giải.
• Ý nghĩa trong đau đầu:
  • Rối loạn điện giải (Na+, K+, Ca2+): Có thể gây đau đầu, buồn nôn, co giật.
  • Suy gan, suy thận nặng: Có thể dẫn đến tích tụ độc tố gây đau đầu, rối loạn ý thức.

5.4. Glucose máu (đường huyết)

• Mục đích: Kiểm tra mức đường trong máu.
• Ý nghĩa trong đau đầu:
  • Hạ đường huyết (Hypoglycemia): Có thể gây đau đầu, chóng mặt, vã mồ hôi, run.
  • Tăng đường huyết (Hyperglycemia) quá mức: Ở bệnh nhân tiểu đường cũng có thể gây đau đầu.

5.5. Xét nghiệm độc chất (nếu nghi ngờ)

• Chỉ định: Khi nghi ngờ ngộ độc (thuốc, hóa chất, ma túy) là nguyên nhân gây đau đầu.

5.6. Xét nghiệm nội tiết tố (tùy trường hợp)

• Chỉ định: Ví dụ, kiểm tra chức năng tuyến giáp (TSH, FT3, FT4) nếu nghi ngờ đau đầu liên quan đến rối loạn tuyến giáp.

5.7. Các xét nghiệm chuyên biệt khác (tùy theo chẩn đoán ban đầu)

• Kháng thể kháng nhân (ANA): Nếu nghi ngờ bệnh tự miễn (Lupus).
• Xét nghiệm tìm tác nhân gây bệnh truyền nhiễm: PCR, cấy máu, cấy dịch não tủy nếu nghi ngờ nhiễm trùng cụ thể (ví dụ: HIV, giang mai, lao…).
• Đo nồng độ thuốc trong máu: Nếu bệnh nhân đang điều trị bằng các thuốc có thể gây tác dụng phụ đau đầu hoặc cần theo dõi nồng độ thuốc điều trị.

6. Lưu ý Dành Cho Bệnh Nhân Khi Đi Khám

Để quá trình thăm khám diễn ra hiệu quả và giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn, bạn nên chuẩn bị:

• Ghi chép chi tiết về cơn đau đầu: Thời điểm bắt đầu, tần suất, cường độ, tính chất, yếu tố khởi phát/làm nặng/làm giảm, các triệu chứng đi kèm.
• Liệt kê các loại thuốc đang sử dụng: Kể cả thuốc không kê đơn, thực phẩm chức năng, thảo dược.
• Mang theo hồ sơ y tế cũ: Nếu bạn đã từng khám hoặc điều trị đau đầu trước đây.
• Chuẩn bị câu hỏi: Đừng ngần ngại hỏi bác sĩ về chẩn đoán, nguyên nhân, các lựa chọn điều trị và tiên lượng.
• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Hoàn thành các xét nghiệm được yêu cầu và dùng thuốc đúng liều, đúng giờ.

Kết luận:

Đau đầu là một triệu chứng đa dạng, từ lành tính đến nguy hiểm. Việc đi khám bệnh kịp thời và đúng cách là chìa khóa để chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả.

Bằng cách hiểu rõ về quy trình thăm khám, các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh, thăm dò chức năng và xét nghiệm máu cần thiết, bạn có thể chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe của mình, giảm bớt lo lắng và cùng bác sĩ đưa ra quyết định tốt nhất cho tình trạng đau đầu của mình.

Đừng bao giờ tự chẩn đoán hay điều trị khi cơn đau đầu có các dấu hiệu bất thường, hãy luôn tìm đến và hỏi ý kiến từ bác sĩ nhé !

Bác sĩ của bạn,

Tác giả Blog: Doctor Chu.

(Tên khác: Chu Văn Điển, Chu Đức)

Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh, chức năng và phục hồi chức năng, Bệnh viện Quân y 110, Bắc Ninh.

The Power Of Passion.

Theo dõi các kênh mạng xã hội của Doctor Chu:

Youtube: Doctor Chu . Bác sĩ của người nghèo

FB: Doctor Chu . E-learning

Tiktok: Doctor Chu . Bác sĩ của người nghèo