RƯỢU VÀ TÁC HẠI CỦA RƯỢU ĐỐI VỚI SỨC KHỎE CỦA BẠN

Rượu và tác hại của rượu là bài tư vấn chuyên môn sâu dưới góc nhìn của bác sĩ Chu về dinh dưỡng – gan mật – y học lâm sàng. Bài viết này với mục tiêu giúp cộng đồng hiểu biết:

• Rượu là gì
• Chuyển hoá rượu trong cơ thể chúng ta
• Tác hại của rượu với các hệ thống cơ quan trong cơ thể
• Cách giảm rượu, cai rượu và can thiệp điều trị

Nào chúng ta bắt đầu nhé !

1. Rượu là gì? Góc nhìn khoa học và y học

Rượu (ethanol) là một chất có tác dụng lên hệ thần kinh trung ương, được tạo thành từ quá trình lên men tinh bột hoặc đường. Trong y học, rượu được xếp vào nhóm chất gây nghiện hợp pháp, có khả năng gây tổn thương đa cơ quan nếu sử dụng kéo dài hoặc quá mức.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), không tồn tại ngưỡng rượu hoàn toàn an toàn cho sức khỏe, đặc biệt khi xét trên nguy cơ ung thư, bệnh gan và tim mạch.

Trong thực hành lâm sàng tại các bệnh viện tuyến cuối – trong đó có Bệnh viện Quân y 110, rượu là nguyên nhân hàng đầu gây:

• Bệnh gan mạn tính

• Xơ gan

• Viêm tụy cấp và mạn

• Rối loạn tâm thần do rượu

• Suy dinh dưỡng thứ phát

2. Cơ chế chuyển hóa rượu trong cơ thể người

Sau khi uống, rượu được hấp thu nhanh qua niêm mạc dạ dày và ruột non, sau đó chuyển hóa chủ yếu tại gan qua hai hệ enzym chính:

2.1. Alcohol Dehydrogenase (ADH)

• Chuyển ethanol → acetaldehyde

• Acetaldehyde là chất độc, gây tổn thương tế bào gan, ADN và protein

2.2. Aldehyde Dehydrogenase (ALDH)

• Chuyển acetaldehyde → acetate

• Ở nhiều người châu Á, hoạt tính ALDH kém → dễ đỏ mặt, buồn nôn, tổn thương gan sớm

Hệ quả sinh học quan trọng:

• Tăng stress oxy hóa

• Rối loạn chuyển hóa lipid

• Tích tụ mỡ trong gan

• Viêm gan và xơ hóa tiến triển

3. Tác hại của rượu đối với gan – Cơ quan chịu tổn thương nặng nề nhất

3.1. Gan nhiễm mỡ do rượu

• Xuất hiện sớm, có thể hồi phục nếu ngừng rượu

• Thường không triệu chứng → dễ bị bỏ qua

3.2. Viêm gan do rượu

• Men gan tăng cao

• Vàng da, mệt mỏi, chán ăn

• Nguy cơ tử vong cao nếu tiếp tục uống

3.3. Xơ gan do rượu

• Tổn thương không hồi phục

• Biến chứng:

  • Cổ trướng

  • Xuất huyết tiêu hóa

  • Bệnh não gan

  • Ung thư gan

Tại Khoa nội tiêu hoá – Bệnh viện Quân y 110, tỷ lệ bệnh nhân xơ gan do rượu ngày càng trẻ hóa, nhiều trường hợp dưới 45 tuổi.

4. Tác hại của rượu với hệ tiêu hóa

• Viêm dạ dày – tá tràng

• Xuất huyết tiêu hóa

• Viêm tụy cấp (tỷ lệ tử vong cao)

• Rối loạn hấp thu vitamin (A, D, E, K, B1, B12)

Rượu phá hủy hàng rào niêm mạc ruột, làm tăng tính thấm ruột, dẫn đến nhiễm độc nội sinh, góp phần làm nặng thêm bệnh gan.

5. Tác hại của rượu với tim mạch và huyết áp

Trái với quan niệm “uống rượu tốt cho tim”, các bằng chứng y học hiện đại cho thấy:

• Tăng nguy cơ:

  • Tăng huyết áp

  • Rối loạn nhịp tim

  • Đột quỵ

  • Bệnh cơ tim do rượu

• Làm giảm hiệu quả thuốc điều trị tim mạch

6. Rượu và hệ thần kinh – tâm thần

Rượu là chất ức chế thần kinh trung ương:

• Giai đoạn đầu: hưng phấn giả

• Sau đó: ức chế, mất kiểm soát hành vi

• Dài hạn:

  • Teo não

  • Sa sút trí tuệ do rượu

  • Trầm cảm, lo âu

  • Hội chứng cai rượu nguy hiểm

7. Rượu và nguy cơ ung thư

WHO xếp rượu vào nhóm chất gây ung thư loại I, liên quan trực tiếp đến:

• Ung thư gan

• Ung thư thực quản

• Ung thư dạ dày

• Ung thư đại trực tràng

• Ung thư vú

Nguy cơ tăng theo liều và thời gian uống, không phụ thuộc loại rượu.

8. Rượu và suy dinh dưỡng – Góc nhìn chuyên gia dinh dưỡng

Rượu:

• Cung cấp “calo rỗng”

• Ức chế hấp thu protein, vitamin, khoáng chất

• Làm mất khối cơ (sarcopenia)

Bệnh nhân nghiện rượu thường:

• Gầy yếu

• Phù nề

• Thiếu vitamin B1 → nguy cơ bệnh não Wernicke

9. Có nên uống rượu “vừa phải”?

Y học hiện đại khuyến cáo:

Cách duy nhất để bảo vệ sức khỏe là hạn chế tối đa hoặc không uống rượu.

Đặc biệt tuyệt đối không uống rượu nếu:

• Có bệnh gan

• Tăng men gan

• Đang dùng thuốc

• Phụ nữ mang thai

10. Phòng ngừa và can thiệp y khoa

• Tầm soát men gan định kỳ

• Cai rượu có giám sát y tế

• Điều trị dinh dưỡng

• Theo dõi biến chứng gan mật

Tại Bệnh viện Quân y 110, các phác đồ điều trị bệnh gan do rượu được cá thể hóa, kết hợp nội khoa – dinh dưỡng – tâm lý.

Gợi ý:

• Ăn gì khi mắc cúm A?
• Nghệ – 9 tác dụng tốt của nghệ với sức khoẻ chúng ta
• Bình vị nam – Bệnh viện Quân y 354: Hiệu quả chữa bệnh viêm loét dạ dày từ chính bác sĩ
• Sâm ngọc linh: Kiến thức về sâm ngọc linh bạn nên biết

FAQ – HỎI ĐÁP VỀ TÁC HẠI CỦA RƯỢU GIỮA BỆNH NHÂN XƠ GAN VÀ DOCTOR CHU

Trưởng khoa, Bệnh viện Quân y 110

Câu 1

Bệnh nhân: Thưa Doctor Chu, xơ gan do rượu có chữa khỏi được không?
Doctor Chu: Xơ gan là tổn thương không hồi phục, nhưng nếu cai rượu tuyệt đối và điều trị đúng, bệnh có thể ổn định lâu dài.

Câu 2

Bệnh nhân: Tôi đã giảm uống rượu, có đủ không?
Doctor Chu: Không. Với xơ gan do rượu, yêu cầu bắt buộc là ngừng hoàn toàn.

Câu 3

Bệnh nhân: Cai rượu đột ngột có nguy hiểm không?
Doctor Chu: Có. Một số trường hợp cần cai rượu nội trú để tránh biến chứng thần kinh.

Câu 4

Bệnh nhân: Tôi nên ăn uống thế nào?
Doctor Chu: Chế độ ăn giàu đạm dễ tiêu, đủ năng lượng, bổ sung vitamin theo chỉ định.

Câu 5

Bệnh nhân: Uống thuốc bổ gan có thay thế cai rượu không?
Doctor Chu: Không. Không có thuốc nào bảo vệ gan nếu còn uống rượu.

Câu 6

Bệnh nhân: Bao lâu tôi cần tái khám?
Doctor Chu: Ít nhất mỗi 3–6 tháng, hoặc sớm hơn nếu có triệu chứng bất thường.

Câu 7

Bệnh nhân: Tôi có nguy cơ ung thư gan không?
Doctor Chu: Có. Bệnh nhân xơ gan cần siêu âm và AFP định kỳ 6 tháng.

Câu 8

Bệnh nhân: Có nên dùng thực phẩm chức năng?
Doctor Chu: Chỉ dùng khi có chỉ định y tế, tránh lạm dụng.

Câu 9

Bệnh nhân: Stress có làm bệnh nặng hơn không?
Doctor Chu: Có. Stress làm tăng nguy cơ tái nghiện rượu và suy gan.

Câu 10

Bệnh nhân: Tôi có thể sống bao lâu nếu tuân thủ điều trị?
Doctor Chu: Nhiều bệnh nhân sống ổn định hàng chục năm nếu cai rượu và theo dõi đúng.

Tìm hiểu: Khoa Phục hồi chức năng, Bệnh viện Quân y 110

Tác giả: Doctor Chu / Chu Đức.

📞 Liên hệ & Kết nối cùng Doctor Chu Academy

Hãy cùng kết nối để học hỏi, chia sẻ và phát triển cùng hệ sinh thái tri thức của Doctor Chu – nơi hội tụ y học, trí tuệ nhân tạo, phát triển thương hiệu cá nhân / phòng khám / nhà thuốc, quản trị tài chính và phát triển sự nghiệp y khoa của bạn.

🌐 Website: doctorchuspa.com
🎵 TikTok: Doctor Chu Academy
▶️ YouTube: Doctor Chu Academy