THẬP THIỆN NGHIỆP
A. MỞ ĐẦU
Thập thiện nghiệp, hay mười nghiệp lành, là nền tảng vững chắc cho mọi điều tốt đẹp trong cuộc sống, cả ở thế gian lẫn trên con đường tu tập giải thoát.
Khi đã hiểu rõ về nhân quả và luân hồi, chúng ta thấy rằng gieo nhân nào thì gặt quả ấy. Nếu muốn làm người, ta cần giữ năm giới cơ bản: không sát sinh, không trộm cắp, không tà dâm, không nói dối và không uống rượu. Nhờ vậy, ta sẽ được mọi người yêu mến, quý trọng.
Nhưng nếu muốn tiến xa hơn, muốn có một cuộc sống an lạc ở hiện tại và được sinh lên cõi trời ở kiếp sau, chúng ta phải tu tập thập thiện nghiệp. Đây cũng là bước đi đầu tiên, là nền tảng vững chắc cho những ai muốn vượt thoát tam giới để đạt đến quả vị thánh hiền. Thập thiện nghiệp chính là cội gốc của tất cả các pháp lành, là nền móng để xây dựng lâu đài công đức.
B. NỘI DUNG CHÍNH
I. ĐỊNH NGHĨA VÀ NGUỒN GỐC
“Thập thiện nghiệp” là mười hành động thiện lành. “Nghiệp” là từ Hán Việt dịch từ tiếng Phạn “Karma”, có nghĩa là hành động. Nghiệp được chia thành ba loại: thiện (lành), bất thiện (dữ) và vô ký (không lành không dữ). Nghiệp lành là hành động mang lại lợi ích cho chúng sinh, còn nghiệp dữ là hành động gây hại.
Mười nghiệp dữ và mười nghiệp lành đều khởi phát từ ba hành động chính của con người:
- Thân (việc làm): Sát sinh, trộm cắp, tà dâm.
- Khẩu (lời nói): Nói dối, nói thêu dệt, nói lưỡi hai chiều, nói lời hung ác.
- Ý (ý nghĩ): Tham lam, giận hờn, si mê.
Mười nghiệp lành là khi chúng ta thực hành ngược lại mười nghiệp dữ trên.
II. Ý NGHĨA VÀ GIÁ TRỊ CỦA MƯỜI NGHIỆP LÀNH
- Không Sát Sinh:
- Nội dung: Tôn trọng và bảo vệ sự sống của mọi loài.
- Giá trị: Không có niềm vui nào lớn hơn niềm vui thoát khỏi cái chết. Hành động không sát sinh, phóng sinh thể hiện lòng từ bi, là nhân chính để tu thành Phật. Người không sát sinh sẽ được mười điều lợi: được mọi chúng sinh kính mến, lòng từ bi rộng mở, thân thể khỏe mạnh, sống lâu, được thần linh hộ trợ, ngủ ngon giấc và tránh được oán thù.
- Không Trộm Cắp:
- Nội dung: Không lấy những thứ không thuộc về mình.
- Giá trị: Tài sản là huyết mạch của đời sống. Khi bị cướp đoạt, con người đau khổ như mất một phần sinh mạng. Không trộm cắp giúp ta sống an ổn, không lo sợ pháp luật, được mọi người tin cậy. Xã hội không có trộm cắp sẽ trở nên thái bình, an lạc. Nếu còn biết bố thí, người ấy sẽ được sáu điều lợi ích, bao gồm tiền của dồi dào, được tin cậy và sống không lo sợ.
- Không Tà Dâm:
- Nội dung: Không quan hệ bất chính, giữ gìn đạo đức trong hôn nhân và gia đình.
- Giá trị: Tà dâm là nguyên nhân của khổ đau và luân hồi. Với người tại gia, không tà dâm giúp gia đình hạnh phúc, cuộc sống ấm êm, sự nghiệp bền vững. Người không tà dâm được tiếng tốt, mọi người khen ngợi và tránh được những phiền não.
- Không Nói Dối:
- Nội dung: Nói lời chân thật, trong ngoài như một.
- Giá trị: Lời nói dối làm mất niềm tin và gây ra hậu quả xấu. Người không nói dối sẽ có miệng thơm sạch, được mọi người yêu quý, lời nói có trọng lượng và trí tuệ được phát triển.
- Không Nói Thêu Dệt:
- Nội dung: Không dùng lời hoa mỹ, ngọt ngào để lôi kéo người khác làm điều sai trái.
- Giá trị: Lời nói thêu dệt thường xuất phát từ lòng bất chính. Người không nói thêu dệt được người trí thức yêu mến, dễ dàng giải đáp những câu hỏi khó và có uy đức.
- Không Nói Lưỡi Hai Chiều:
- Nội dung: Không nói xấu người này với người kia để gây chia rẽ.
- Giá trị: Hành động này gây ra sự thù hằn, oán ghét. Người không nói lưỡi hai chiều, ngược lại, nói lời hòa thuận, giúp mọi người gắn kết, được kính mến và giải quyết mọi việc dễ dàng.
- Không Nói Lời Hung Ác:
- Nội dung: Không dùng lời lẽ thô tục, cộc cằn, chửi bới, làm tổn thương người khác.
- Giá trị: Lời nói hung ác gây ra oán thù. Người không nói lời hung ác, mà nói lời hiền hậu, dịu dàng sẽ được mọi người tin tưởng, yêu mến và kính trọng.
- Không Tham Lam:
- Nội dung: Không ham muốn năm món dục lạc (tiền của, sắc đẹp, danh vọng, ăn uống, ngủ nghỉ).
- Giá trị: Tham lam là cội nguồn của mọi khổ đau. Người biết thiểu dục (muốn ít) và tri túc (biết đủ) sẽ có cuộc sống giản dị, an nhiên. Khi không còn tham lam, xã hội sẽ không còn cảnh tranh giành, thù hận, mọi người sống trong cảnh thái bình.
- Không Giận Hờn:
- Nội dung: Giữ lòng bình tĩnh, điềm đạm trước mọi nghịch cảnh.
- Giá trị: Giận hờn là ngọn lửa đốt cháy cả mình và người. Người không giận hờn sẽ có tâm nhu hòa, từ bi, được mọi người tôn kính và đạt được sự an lạc.
- Không Si Mê:
- Nội dung: Không tin vào điều sai trái, không ngừng học hỏi để có trí tuệ và chánh kiến.
- Giá trị: Si mê (vô minh) là nguyên nhân của mọi khổ đau. Người không si mê sẽ tin sâu vào nhân quả, có trí tuệ để phân biệt đúng sai, nhờ đó tránh được tai họa và hướng đến con đường giải thoát.
C. KẾT LUẬN
Mười nghiệp lành và mười nghiệp dữ đều khởi phát từ thân, khẩu, ý của chúng ta. Giống như lúa và cỏ mọc trên cùng một thửa ruộng, muốn có lúa tốt thì phải nhổ sạch cỏ. Muốn phát triển nghiệp lành, ta phải dứt trừ mười nghiệp dữ.
Việc thực hành thập thiện nghiệp mang lại bốn lợi ích lớn:
- Cải tạo thân tâm: Chuyển đổi lòng hung ác thành từ bi, oán thù thành ân nghĩa.
- Cải tạo hoàn cảnh: Thay đổi môi trường sống từ đấu tranh thành tương thân tương ái.
- Nhân cõi trời: Gieo nhân lành để kiếp sau được sinh lên cõi trời hưởng phước.
- Căn bản Phật quả: Là nền tảng vững chắc để ba nghiệp (thân, khẩu, ý) được thanh tịnh, từ đó đạt đến Niết bàn.
Hy vọng rằng mỗi người sẽ nỗ lực tu tập thập thiện nghiệp để tạo hạnh phúc cho chính mình và cho tất cả chúng sinh. Đây chính là con đường của bậc trí tuệ, giúp chúng ta tiến hóa trên con đường đạo và không uổng phí kiếp sống làm người.
Bác sĩ của bạn,
Tác giả Blog: Doctor Chu.
Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh, chức năng và phục hồi chức năng, Bệnh viện Quân y 110, Bắc Ninh.
The Power Of Passion.
Theo dõi các kênh mạng xã hội của Doctor Chu:
Youtube: Doctor Chu . Bác sĩ của người nghèo
